Ultra-processed foods (UPF): wat weten we zeker en wat nog niet?
UPF is een hot topic. Sommige mensen vermijden het radicaal, anderen halen schouders op. De waarheid zit ertussenin: context, hoeveelheid en keuzekwaliteit doen ertoe.
Wat is UPF?
De NOVA-indeling plaatst voeding in vier groepen. UPF (groep 4) omvat producten die vergaand bewerkt zijn met additieven, textuurverbeteraars en intensieve industriële processen: denk aan frisdrank, snoep, veel snacks en sommige kant-en-klaarmaaltijden. Niet elk bewerkt product is “slecht” (volkorenbrood en yoghurt zijn vaak prima).
Waarom kan UPF problematisch zijn?
- Energiedicht en snel eetbaar: je overschrijdt gemakkelijk je behoefte.
- Lage verzadiging: veel suiker/vet, weinig vezels en eiwitten.
- Gedragscomponent: verpakking, smaakprofielen en porties nodigen uit tot overeten.
Wat weten we niet (zeker)?
Additieven zijn afzonderlijk getest, maar combinaties in patronen zijn complex. De totale leefstijl (slaap, beweging, stress) beïnvloedt uitkomsten. Demoniseren helpt niet; bewust kiezen wel.
Praktische vertaalslag
- Label lezen: korte ingrediëntenlijst, herkenbare woorden, vezels ≥3 g/100 g, suiker <10 g/100 g als richtsnoer.
- Swap-strategie: frisdrank → light/water; chips → noten/maïswaffels; zoete toetjes → kwark met fruit.
- Vul het bord slim: ½ groente, ¼ eiwit, ¼ koolhydraten (liefst volkoren).
- Voorraadmanagement: plan 2–3 basismaaltijden per week en vul aan met snelle, betere opties.
Sociale situaties en realisme
UPF volledig vermijden is in de praktijk lastig en niet nodig. Hanteer de 80/20-regel: meestal voedzaam, soms gewoon genieten.
